Cách đây mấy năm,
chúng tôi còn là một lũ
học sinh ở trọ một
căn gác tại Hà Nội. Một
buổi tối thứ bảy trời
mưa, chúng tôi ngồi
nói chuyện đoán đến
cách chết của mỗi
người sau này. Phát
nói một cách khôi hài: -
Chắc chắn rằng mau
hay lâu đây tôi cũng
thua một trận oanh
liệt với mấy đạo quân
vi trùng lao đã một
năm nay đi dạo trong
phổi tôi. - Tôi có thể
tin ở bệnh đau ruột
của mình. Sau lời ý,
đến tôi. Thanh, họa sĩ
nói: - Tôi chết vì đàn
bà. Hạ cười: - Thật
không? Thanh ngừng
một lúc rồi thong thả:
- Không, tôi sẽ gãy đổ
vì nghệ thuật. Sự
sống và cuộc đời đưa
chúng tôi về một nơi
xa khác nhau. Năm
năm sau, tôi gặp Nam,
Cử nhân luật ở Sài
Gòn. Nam rủ tôi cùng
đi ăn cơm tối. Khi tôi
tỏ ý hỏi thăm các bạn
cũ còn ở Hà Nội, thì
Nam nói: - Bây giờ họ
không còn đủ hết đâu!
- Tại sao thế? - Mấy
người đều theo đúng
lời bàn đoán trước
của họ. Anh còn nhớ
buổi tối chúng ta nói
đến cách chết của mỗi
người sau này? - Phải,
nhớ lắm. Nửa năm
sau đó tôi về đây, rồi
trôi dạt khắp nơi đến
nay gặp anh. - à, Phát
là người đi trước, sáu
tháng sau, hắn chết
lúc gần kỳ thi. - Chúng
ta cả thảy là sáu - ba
đứa đều đi theo mỗi
cách chết riêng. ý thì
lẽ tất nhiên vì bệnh
đau ruột. Tứ thì vỡ
não vì quá trụy lạc.
Thần chết cũng chiều
theo ýmuốn của
người đấy chứ! - Còn
Thanh họa sĩ thì thế
nào? - Thanh đã theo
đúng lời hơn hết
trongbọn chúng ta.
Hắn gẫy đổ vì đàn bà
và nghệ thuật. - Hắn
chết vì đàn bà? - Đã
mấy tháng nay Thanh
ở trong nhà thương
điên, thuộc vào hạng
không chữa được.
Người thiếu nữ làm
kiểu mẫu của Thanh
tan ra vì khoái lạc,
dưới những cái hôn
nồng cháy của hắn rồi
bốc lên não làm cho
hắn thành điên. - Tôi
tưởng Nam nên khôi
hài một lúc khác thì
hơn. - Không, tôi có
khôi hài đâu, sự thật
là thế. Nam khẩy tàn
thuốc, gọi thêm một
cốc rượu rồi nói: - Câu
chuyện tóm tắt như
tôi đã nói với anh: một
thiếu nữ trẻ, đẹp
chừng hai nghìn tuổi,
mà Thanh vẽ rồi yêu,
tan ra vì khoái lạc
trong lúc Thanh âu
yếm. Vì thế mà Thanh
trở nên điên. Hết!
Nhưng nếu muốn rõ
ràng, tôi có thể kể lại
cho anh nghe. Rồi Nam
thong thả tiếp theo: -
Lúc anh từ giã Hà Nội,
bốn tháng sau Thanh
đến vẽ cho "Cổ viện á
Đông". Tìm một họa
sĩ chuyên về lối
phương Đông như
Thanh khôngphải dễ
dàng. Thanh là một
thiên tài và cũng vì
thế mới đưa hắn vào
nhà điên. Độ ấy viên
hội trưởng "Cổ viện á
đông" có mua được
một thứ đồ cổ rất
quý,ở miền bắc á
châu, không thể định
giá được là bao nhiêu,
vì trên mặt đất này
chẳng có một vật thứ
hai như thế. Đó là một
khối nước đá lớn, đã
mấy nghìn năm nay
đựng một người đẹp
còngiữ được thân
thể nguyên vẹn nằm
trong đó. Việc chở
"Người đẹp Đông
phương" về rất khó
khăn. Cái phòng làm
chỗ ở cho người đàn
bà lại khác lạ lắm. Một
tòa nhà hai mươi
thước bề cao, bốn
mươi thước bề ngang
và khá dài. "Cổ viện á
Đông" muốn giữ được
vẻ đặc biệt, cho
"Người đẹp Đông
phương" ở một căn
phòng xây dưới đất,
cả một tháp nước đá,
mà nhờ các máy, khí
hậu ở đây luôn luôn
giá lạnh. Hai lớp cửa
sắt phủ nước đá phía
trong ngăn cách một
gian phòng ấm áp ở
ngoài. ánh đèn khí đặt
rất khôn khéo chiếu
sáng cái tháp mùa
đông. Ai muốn vào
xem "Người đẹp Đông
phương" thì phải có
giấy phép của viên hội
trưởng "Cổ viện á
Đông". Thế rồi một
người đến, và sự gặp
gỡ này tai hại cho cả
hai. Thanh là người đã
được chứng kiến lúc
rước người đẹp đến.
Nhân dịp này, có
người chụp vài tấm
hình về cuộc đón tiếp,
nhưng hư hỏng gần
hết, vì tảng nước đá
phản ánh sáng, một
người đàn bà bị thay
đổi, như ở trong một
tấm kính trá dạng. Bởi
thế viên hội trưởng
nhờ Thanh vẽ nàng
để gửi bức tranh ấy
qua trường Bác Cổ
Pháp. Thanh nhận lời.
Thế rồi một sự dị
thường điqua tâm trí
Thanh. Về sau các
người canh giữ nhà
nước đá nói rằng lúc
đầu họ không thấy gì
lạ trong các cử chỉ của
Thanh, nhưng mấy
ngày cuối cùng phải để
ý vì thấy có khi họa sĩ
ngồi yên hàng giờ,
mắt chăm chú vào
người đẹp, không vẽ
một nét. Một hôm
lạnh, tay cầm bút họa
run, Thanh thôi, và
cũng vẽxong một bức
chứa chan tài nghệ.
Trong mấy ngày
trước khi thôi vẽ,
Thanh nói với mấy
người canh giữ ra ở
phòng trước. Ban đầu
họ không lấy làm lạ và
cho là lòng tử tế của
họa sĩ muốn được ở
gian ngoàiấm áp hơn
là gần khối nước đá
lạnh lẽo. Thanh còn
cho họ tiền riêng để họ
mặc yên một mình
họa sĩ. Hai lần, ở căn
phòng trước, họ nghe
tiếng nói trong gian
phòng nước đá, và
nhận ra là giọng của
Thanh. Về độ này,
một hôm Thanh nói
chuyện cùng viên hội
trưởng mượn các
thìa khoá trong gian
phòngđể người đẹp.
Thanh muốn vẽ một
bức tranh lớn về nàng
và cần phải được luôn
luôn tự do vô ra. Theo
trường hợp khác thì
Thanh đã được nhận
lời, nhưng trong lúc
ấy, cử chỉ của Thanh
và cách yêu cầu có vẻ
khác thường làm cho
viên hội trưởng nghi
nan liền từ chối một
cách lịch thiệp. Thanh
run người lên, nói vài
câu vô nghĩa rồi vội vã
ra ngoài, không chào
nữa. Lẽ tất nhiên thái
độ lạ lùng ấy làm cho
viên hội trưởng thêm
nghi ngờ. Ông ta bảo
cùng những người
canh giữ "Cổ viện á
Đông" không được để
một người nào vào
gian phòng nước đá
nếu chẳng có giấy
phép có chữ ký của
ông ta. Sau đó có tin ở
Cổ viện rằng có người
định đánh đuổi tên
canh gác để vào trong
tháp nước đá. Người
ấy không ai khác hơn
là Thanh. Ông hội
trưởng hay tin, tìm
đến nhà Thanh gặp lúc
Thanh đang ngồi
trước đồ vẽ, mặt úp
trong hai tay. Thấy
khó cắt nghĩa về việc
đã xẩy ra, Thanh lễ
phép mời viên hội
trưởng đi ngay khỏi
căn phòng mà Thanh
là chủ nhân. Thấy họa
sĩ có vẻ kỳ dị, ông
nhún vai ra về và đặt
thêm ba ống khóa bí
mật ở cửa phòng
"Người đẹp Đông
phương" và giữ chìa
khóa trong tủ sắt ở
buồng giấy riêng.
Trong ba tháng,
không cósự gì xẩy ra.
Mỗi tuần hai lần viên
hội trưởng cùng hai
người canh giữ coi về
các máy lạnh tự mình
vào thăm người đẹp.
Mỗi ngày, Thanh vào
phòng họa nhưng
không làm việc nữa,
nước thuốc khô lại,
bút vẽ bừa bãi không
rửa. Có lúc, Thanh ngồi
hàng giờ trước giá vẽ
hay là đi lui tới luôn
trong phòng không
nghỉ. Cách nửa tháng,
một buổi khuya, tôi
gặp Thanh trong một
tiệm cà phê bán sáng
đêm. Lạnh lùng bơ
phờ, Thanh bắt tay
tôi, chỉ nói một câu: -
Tôi mới bán ba bức
tranh cho một người
Pháp được gần một
ngàn đồng. Rồi im lặng
ngồi nhìn tách cà phê
đậm đen cho đến lúc
trời hừng sáng,
Thanh đứng dậy nhìn
tôi cười gượng đầy cả
buồn rầu ra về. Vắng
Thanh khá lâu, một
hôm tôi đọc thấy trên
báo rằng Thanh và
đồng lõa, một người
thợ khóa, và tên canh
giữ "Cổ viện á Đông" bị
truy tố. Người thợ
khóa có tiền án trốn
thoát; tên canh giữ bị
bắt thú nhận hết:
Thanh năn nỉ nếu hắn
ngủ yên trong đêm
phiên gác thì sẽ cho
một trăm đồng. Được
món tiền lớn hắn nhận
lời. Lúc chín giờ tối
Thanh đến Cổ viện với
một người thợ khóa,
tên canh giữ mở cửa
cho hai người vào
phòng giấy của viên
hội trưởng. Tên thợ
khóa mở cửa vào, rồi
đem ra thử đủ các
kiểu thìa khóa để mở
tủ sắt. Hắn không
phải khó nhọc lắm, vì
ống khóa tủ sắt làm
theo một kiểu xưa,
Thanh lấy mấy cái
thìa khóa để trong đó
và đóng lại. Rồi cả ba
người vào trong Cổ
viện mở các ống khóa
bí mật ở tòa nước đá
để vào văn phòng
trước. Thanh bảo tên
canh giữ đốt củi ở lò
sưởi cho được ấm áp
rồi bày thuốc màu và
đồ vẽ đem theo.
Thanh đưa cho tên
canh giữ số tiền đã
hẹn và cho tên thợ
khóa ba chục rồi bảo đi
ra để yên một mình
Thanh. Hai đứa ra
uống rượu mừng
đượcmón tiền lớn, rồi
người thợ khóa đi,
tên canh giữ ngả ra
ngủ cho đến sáng.
Tình cờ ngày sau lại
gặp hôm viên hội
trưởng đến thăm
người đẹp. Thấy cánh
cửa sắt khóa ở trong,
ông cho tìm một
người thợ khóa và
báo tin cùng sở cảnh
sát. Sau một giờ phá,
cạy, cái cửa sắt nặng
rơi rầm xuống trong
gian phòng ngoài. Một
mùi thối ghê gớm hắt
vào mặt bắt họ muốn
nhào lui, long óc. Viên
hội trưởng bịt mũi
bằng khăntay, chạy
vào thì thấy khối
nước đá đã tan vỡ và
ở phía giữa, người
đẹp biến mất. Thình
lình trong góc, một
giọng rền rĩ, than vãn
nghe như không phải
là tiếng của người.
Thanh đang cựa quậy
trong đống nước đá bị
ướp lạnh đến nửa
người. Mặt và hai tay
đầy máu, mình mặc
sơ mi và quần áo rách
hư. Hai con mắt của
Thanh như lìa ra khỏi
sọ dừa, nước bọt
chảy đầy cả miệng.
Người ta đem Thanh
ra khỏi nơi này rất khó
khăn. Trả lời cho
những câu hỏi, Thanh
chỉ lập cập nói không
đâu. Khi muốn đưa
Thanh ra căn phòng
trước thì hắn la hét
và vùng vẫy chống cự
lại. Bốn người phải giữ
lấy Thanh nhưng lúc
đem ra gần cửa phía
ngoài thì hắn giật
thoát được, với một
tiếng hét ghê gớm rồi
chạy vào một góc
trong xa. Một sự giày
vò điên cuồng đưa lại
cho cái thân hình đã
giá cứng một sức
mạnh lạ thường khiến
những ngườicanh gác
phải bắt trói chân tay
Thanh lại, khiêng đi
như một con vật. Ra
đến trước cửa Thanh
còn cố gỡ thoát ra với
một tiếng kêu rùng
rợn, rồi rơi xuống đất,
đầu gối trên một tảng
nước đá, bất tỉnh.
Người ta mới chở
Thanh vào nhà
thươngvà ở đây,
cách ba tháng sau,
đưavào nhà điên. Tôi
có đến thăm Thanh
một lần trông thảm
hại quá. Hai lỗ tai và
bàn tay mặt cứng giá
lại, độ mười lăm phút,
thì một cơn ho dữ dội
làm run rẩy cả mình
Thanh. Sau một đêm
ghê rợn trong gian
phòng nước đá,
Thanh chẳng có một
lúc yên. Một cơn mê
sảng ghê gớm giày vò
hắn cả ngày lẫn đêm.
Tôi sôi nổi giục Nam. -
Nhưng mà trong đêm
đó tại "Cổ viện á
Đông" đã xẩy ra
những gì? - Tôi đã hết
sức chú ý, thu nhặt
đến những tài liệu gần
như vô ích để đi tới
sự hiểu biết rõ ràng.
Tôi sục sạo những
tranh vẽ, các hộc bàn
của Thanh; ở đây,
một nét vẽ, chỗ kia
một hàng chữ, cắt
nghĩa cho tôi biết
thấu những dây tơ
tưởng, những giấc
mơ của Thanh. Có lẽ
tôi phải nghĩ ra nhiều
trường hợp nữa,
nhưng tôi chắc không
đến nỗi phải lầm.
Nguyễn Thanh là một
người khác thường.
Thanh đi trên cuộc
đời với một giấc mơ
trong tâmhồn. Đối với
Thanh cái gì rồi cũng
ra tro bụi trong nháy
mắt, cái xác con chó
chết thối tha bên
đường cũng như hình
ảnh người đàn bà đẹp
nhất bằng xương
bằng thịt. Thanh
muốn sự không bao
giờ có thực hiện. Phải
có một cái đẹp nữa,
đứng trên cả thời gian
và không gian: sự bất
diệt. Và sự vô vọng ấy
đã thành sự thật: nhà
nghệ sĩ đã tìm được
nàng bất diệt, "Người
đẹp Đông phương" -
Một người đàn bà
đẹp, đã sống mấy
ngàn năm trước đây
ở một góc trời á đến
làm kiểu mẫu cho
Thanh. Nàng đã đặt
mình nằm trên sức
mạnh của thời gian để
gặp Thanh. Nàng đã
chết. Nhưng cần gì?
Thanh nói thế, dẫu
nàng chết đi rồi, sao
Thanh lại không có thể
yêu? Người xưa đã
yêu một pho tượng
đá và pho tượng đã
cảm động hóa ra
người. Người đẹp
phương Đông đã
thắng được sức
mạnh của thờigian
trong khi loài người
tiêu tan trở về với cát
bụi. Nhà nghệ sĩ theo
đuổi sự bất tử liền ôm
ấp lấy sự phi thường
ấy. Cứ mỗi lần Thanh
đến ở Cổ viện để vẽ
người đẹp, thì trong
hồn càng in sâu bức
tranh tượng trưng sự
thắng lợi của sắc đẹp
trênthời gian. Và bởi
đây, trí tưởng điên
cuồng của nhà nghệ sĩ
đã nẩy nở ra cái hoa
đẹp nhất mà không
bao giờ một người
trần gian nào được
hưởng: ái tình và
Nghệ thuật hòa nhịp
đời đời. Nhưng mà
không phải Thanh vẽ
người yêu ở trong
khối óc đá. Nàng phải
được tự do nằm ở
gần chàng. Dưới chân
nàng thời gian giết hại
bất lực quỳ trước
nhansắc thắng thế. ý
nghĩ đem nàng ra khỏi
khối nước đá ăn sâu
trong tâm hồn Thanh
và những sự khó khăn
phải gặp chỉ làm cho
Thanh thêm bồng bột
muốn đi ngay đến
định tưởng. Với số
tiền đã bán được mấy
bức tranh, Thanh đưa
cho tên canh giữ và
người thợ khóa,
Thanh có thể thực
hiện được ý muốn.
Trong thời kỳ viên hội
trưởng cấm không
cho Thanh vào Cổ
viện, sự ước muốn
gần người đẹp càng
sôi nổi trong đầu óc
Thanh. Và chàng đã
tìm đến "Người đẹp
Đông phương". Trong
khối nước đá, nàng
như muốn đi ra với
Thanh. Hai mắt người
đẹp như chăm chú
nhìn Thanh, bàn tay
nàngnhư ra dấu
trước sự mờ loạn của
Thanh. Chàng rút cái
rìunhỏ đem theo
trong túi ra bắt đầu
làm việc. Nhưng với
một vật nhỏ như thế
khôngphải là dễ dàng,
Thanh đã phải làm
việc rất lâu. Từng lúc
người đẹp như thúc
giục chàng với đôi
mắt xanh biếc. - Gắng
lên, người yêu của
em! Chỉ trong chốc lát
là em sẽ ở trong tay
anh! Bốn bề nước đá
vỡ vớt ra từng mảng.
Thanh phá mãi, và
bồng được người đẹp
raở phòng ngoài ấm
áp và tiếng nổ trong lò
sưởi như hát một
điệu nhạc lạ lùng. Nhẹ
nhàng, Thanh đặt
nàng trên ghế dài rồi
bắt đầu vẽ. Với một
sự sôi nổi dị thường,
một cảm hứng kỳ lạ,
Thanh đặt hết thiên
tài vào tác phẩm của
mình. Trong khi ấy,
lửa ở lò sưởi cháy rực
làm không khí trong
phòngtrở nên nóng
bức. Mồ hôi nhỏ giọt ở
trán, Thanh tưởng là
sự kích thích của linh
hứng đã làm cho
chàng nóng nảy nên
cởi áo ngoài ra mặc
sơ mi để vẽ. Có phải
môi nàng đã cử động
không? Thanh chăm
chú nhìn nàng, môi
dưới của người đẹp
nhưthoáng một nét
cười. Thanh dụi mắt
tưởng mình lầm lạc.
Nhưng tay nàng se sẽ
cử động như tỏ dấu
cho Thanhlại. Thanh
vứt bút vẽ vội vàng
đến bên nàng. Chàng
quỳ xuống, nắm lấy
bàn tay xinh đẹp in
mấy làn gân xanh
nhạt Nàng để yên cho
Thanh. Chàng ấp vào
bàn tay, ngẩng đầu
lên nhìn rồi ngả mình
vào lòng nàng, nhắm
mắt hôn má, môi, cổ,
làn ngực trắng nõn nà.
Xác thịt tan rữa, hôi
nồng nặc dính vào
người Thanh. Chàng
lùi vài bước. Những
nét đẹp mất dần... Một
mùi thối ghê gớm,
không thể chịu nổi lấn
át Thanh và theo hơi
nóng của lửa càng
tăng thêm. Xác người
đàn bà đẹp chảy ra.
Trước mắt Thanh,
một cảnh tượng
khủng khiếp đisâu
vào trí não chàng: thời
gian, cái vĩ đại tàn ác
trả thù. Thanh muốn
trốn thoát, chạy ra
cửa... nhưng thìa khóa
đâu? Trong lúc ấy,
Thanh không còn lý trí
nữa. Chàng đánh đầu
đến chảy máu, nhưng
cửa sắt vẫn đóng
chặt. Và cứ mỗi lúc
cảnh rùng rợn càng
tăng thêm. Thanh
cảm thấy mùi thịt rữa
nát bấu cắn lấy mũi,
miệng chàng. Thanh
hét lên như một con
vật bị cắn họng, chàng
đâm mình vào trong
phòng nước đá rồi
ngồi yên trong một
góc mặc cho sự hối
hận vò xé, đay nghiến.
Và đây, ta thấy con
người bé nhỏ rồ dại
tưởng có thể giãy đạp
thời gian ở dưới chân. [Trang Chủ]
